Zašto danas pričamo o multiplom mijelomu na drugačiji način?
U celom svetu je zbog Covid 19 infekcije nastalo preusmeravanje svih resursa na borbu protiv pandemije. Zdravstveni sistem Srbije je adekvatno odgovorio na izazove koje je donela Covid 19 pandemija kako u prevenciji tako i pravovremenom i savremenom lečenju ove infekcije. Iz iskustva smo videli da su hronični pacijenti, a tu spadaju i pacijenti sa multiplim mijelomom, posebno rizična grupa za nastanak infekcije, ali i zbog prirode osnovne bolesti posebno postoji opasnost za razvoj ozbiljnih komplikacija ovim virusom. Sa druge strane nelečena hronična bolest vodi ka drugim problemima, komplikacijama i ka lošem ishodu ovih bolesnika.
Činjenica je da je tokom pandemije bilo zbog straha od odlaska u bolnicu od strane pacijenata, bilo zbog nekih drugih objektivnih razloga, dijagnostika, lečenje i kontrola hematoloških bolesnika modifikovana u odnosu na trenutnu situaciju u organizaciji rada.
Od izuzetnog značaja je ovoj grupi hroničnih pacijenata obezbediti dostupnost terapije i adekvatnu kontrolu bolesti.
Danas, kao specijalisti u lečenju multiplog mijeloma i kao neko ko svakodnevno daje maksimum da ovoj grupi onkoloških pacijenata pruži adekvatnu negu i informaciju, želimo da predstavimo drugačiji pristup lečenja ovoj grupi pacijenata, koji bi mogao da nam bude značajan u postojećoj epidemiološkoj situaciji Covid 19 infekcijom.
Šta je multipli mijelom?
Multipli mijelom predstavlja maligno oboljenje, hroničnog toga koje se odlukuje povećanim i nekontrolisanim stvaranjem plazmocita, ćelija koje učestvuju u odbrambeni organizma i sastavni deo je imunološkog sistema.
Predstavlja 10% svih hematoloških malignitea, i u svetu se na godišnjem nivou dijagnostikuje oko 80000 novih slučajeva, u Srbiji oko 200.
Prosečna starost obolelih je oko 69 godina, do 30% bolesnika je mlađe od 50 godina, a 5% je mlađe od 40 godina.
Tip multiplog mijeloma se otkriva na osnovu analize krvi, ispitivanja koštane srži i urina u kombinaciji sa drugim dijagnostičkim postupcima (rendgensko snimanje i druga dijagnostička snimanja itd).
Klinička slika multiplog mijeloma može biti raznolika. Neki pacijenti imaju simptome „tinjajuće, indolentne“ bolesti koja ne zahteva hitno lečenje. Kod drugih, međutim, simptomi multiplog mijeloma se javljaju naglo i bolest može da postane agresivna.
posvetile karijere lečenju multiplog mijeloma
Multipli mijelom je bolest koja se karakteriše smenama zamaha bolesti i stabilnih faza bolesti. Cilj terapije u MM je postići što kvaliteniji -„dublji“ terapijski odgovor koji će dovesti do produženja stabilne faze bolesti, odnosno produžiti vreme do sledećeg zamaha bolesti. Pored postizanja maksimalne efikasnosti, cilj terapija je i postići što bolji kvalitet života bolesnika kako tokom primene hemioterapije, tako i u stabilnim fazama bolesti.
Konvencionalni citostatici ne deluju selektivno na maligne ćelije i stoga je njihova primena povezana sa visokom učestalošću neželjnih efekata. Za razliku od konvencionalnih citostatika danas postoje terapije koje imaju specifičan mehanizam delovanja, veću selektivnost, mnogo manje neželjnih efekata i mogu se primenjivati u kućnim uslovima.
Jedan od ključnih ciljeva u lečenju multiplog mijeloma, posebno u vreme pandemije Covid 19 je primena terapija koje su jednostavne za primenu (oblici za oralnu ili potkožnu primenu), koje se u mnogo pogodnije za bolesnika jer zahtevaju minimalan boravak bolesnika u zdravstvenoj ustanovi.
Primena tabletarnih formi je lakša za upotrebu, smanjuje broj poseta bolnici, smanjuje troškove bolničkog lečenja i ujedno smanjuje rizik od infekcije virusom COVID 19 u odnosu na trenutno dostupne intravenske protokole lečenja multiplog mijeloma u Srbiji.
Kakаv rizik nosi COVID 19 za ovu grupu bolesnika?
Multipli mijelom je maligno oboljenje koje nastaje usled nekontrolisane i progresivne lokalne ili difuzne proliferacije nezrelih i zrelih plazmocita, ćelija ključnih za naš imunološki sistem. Plazmociti su odgovorni za proizvodnju imunoglobulina, proteina ključnih u borbi našeg organizma protiv virusa, bakterija i drugih štetnih agenasa.
Međutim, maligni plazmociti proizvode imunoglobuline koji nemaju funkcionalnu sposobnost u odbrani našeg organizma od infekcije. Stoga ovi bolesnici imaju oslabljen imunološki sistem, visok rizik od zaražavanja covidom 19, kao i veću verovatnoću razvoja teških oblika bolesti. U najvećem riziku su bolesnici u fazi aktivne bolesti, tokom primene hemioterapije i bolesnici koji su u programu transplantacije matične ćelije hematopoeze.
Povećan rizik za teške forme bolesti imaju i bolesnici koji su na terapiji imunomodulatornim lekovima. Rezultati nekoliko studija su pokazali da je smrtnost od infekcije covidom 19 veća nego u odnosu na nehematološke bolesnike.
Takođe, kako je prosečna starost obolelih od multiplog mijeloma 69 godina, ovu grupu onkoloških pacijenata automatski svrtava u rizičnu grupu od Covid 19 infekcije.
Kako su se smernice za lečenje multiplog mijeloma prilagodile Covid pandemiji?
Vrlo brzo tokom Covid 19 pandemije aktuelne preporuke za lečenje svih hematoloških maligniteta, uključujući i multipli mijelom su prilagođene novonastaloj epidemiološkoj situaciji. Osnovni princip svih preporuka tokom epidemiološki visokorizičnog perioda, a imajući u vidu imunološku kompromitovanost bolesnika sa multiplim mijelomom i osnovne postulate dobre kliničke prakse, je bio smanjiti mogućnost infekcije.
Imajući u vidu dva najvažnija činioca dobrog terapijskog pristupa: bezbednost i efikasnost, formirane su preporuke poštede bolesnika od lečenja u bolničkim uslovima i kontrolnih ambulantnih pregleda, uz primenu tabletarne terapije i telemedicinskih kosultacija kad god je to moguće.
Šta donosi inovativni pristup lečenju za pacijenta, lekara i fond?
Zahvaljujući novim lekovima sa inovativnim mehanizmom delovanja, multipli mijelom je poprimio karakteristike dobro kontrolisanog hroničnog stanja, uz mogućnost izlečenja kod 15% bolesnika. Covid 19 pandemija je modifikovala ciljeve lečenja multiplog mijeloma, gde je pored dobre kontrole bolesti bitno i smanjiti rizik pacijenata od Covid 19 infekcije.
Inovativni pristup lečenja pacijenata sa multiplim mijelomom obuhvatio bi:
- Redovnu Online komunikaciju MM pacijenata sa stručnjacima iz oblasti MM putem telemedicine, sa ciljem pružanja adekvatne medicinske usluge (konsultacije) čime bi se izbegao nepotreban odlazak pacijenata u bolnicu i pritisak na hematološke klinike, što je od izuzetnog značaja u vreme trajanja Covid 19 pandemije
- Kontinuirano praćenje adekvatne primene oralne terapije i bezbednosti primene iste
- Dostupnost oralne terapije u kućnim uslovima
U slučaju potencijalnog pogoršanja epidemiološke situacije virusom Covid 19, ovakav pristup značajno bi pomogao: pacijentima – bolja kontrola bolesti i smanjeni rizik od infekcije Covidom 19, lekarima – adekvatao kontrola pacijenta uz više vremena za njihovu edukaciju, uz veći fokus na pacijente koji moraju da se leče u bolničkim uslovima i zdravstvenom sistemu – rasterećenost prenapregnutog zdravstvenog sistema i bolnica u vreme pandemije
